Gebelikte Omega 3 Kullanımı

İnsan yaşamının bütün dönemlerinde önemli olan dengeli ve yeterli beslenme sağlıklı yaşamın vazgeçilmez kuralıdır. Gebelik döneminde ise bedeninde büyüyen ve sağlığı bir anlamda sadece kadın bedeninin sağlıklı bütünlüğü ile tanımlanan bir bebeğin sorumluluğu devreye girer.  Bu anlamda dengeli, yeterli ve düzenli beslenme gebelik döneminde daha çok önem arzeder.

Temel olarak gebelik dışında da normal yaşamımızda kadın-erkek-çocuk ayrımı olmaksızın omega 3 alımına dikkat edilmelidir.

Gebelikte ihtiyacın arttığı; folik asit, demir, kalsiyum , magnezyum ve D vitamini ihtiyacı artık toplumsal olarak iyi algılanmış durumdadır. Folik asit gebelikten en az üç ay önce, demir de 12-20 haftalar arasında kadının kan sayımındaki değerlere göre değişen haftalarda başlanır. Kalsiyum ise daha çok doğal kaynaklardan elde edilmektedir(Zira yeşillikler, kırmızı et ve süt ürünleri gibi pek çok besinin içinde  bulunur) Beslenme ile  yeterli miktarda alınmadığı durumlarda dışarıdan verilebilir. Artık besin ihtiyaçlarında gebelikte olumlu etkileri nedeniyle omega 3 ihtiyacı artışının da önemli olduğu tespit edilmiştir.

 

Omega 3 bir esansiyel doymamış çoklu yağ asididir. Esansiyel olması;vücutta üretilememesi yani dışarıdan alınması gerektiği anlamına gelir. Üç farklı yapıda omega 3 ürünü vardır.

*EPA (eicosapentaenoik asit)

*DHA (docosaheksanoik asit)

*ALA (alfalinoeik asit)      

Bu üç ürünün hepsi temel olarak gereklidir. Ancak en önemlisi DHA dır. EPA ve DHA daha çok balıkta bulunmaktadır. ALA ise daha çok koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunur; önce EPA ya sonrasında da DHA ya dönüşür.

 

Omega 3 ün yararları nelerdir?

Öncelikle bebek için yararlarından bahsedelim. Bebeğin beyin, sinir sistemi ve retina(görme işlevi) gelişiminde yararları tespit edilmiştir. Özellikle son üç ayda bu gelişim süreci daha da hızlanır. Anne karnında yeteri kadar omega 3 alan bebeklerde düşük doğum ağırlığının daha az görüldüğü tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra zihinsel ve fiziksel becerilerinin arttığı, dikkat toplama ve karar verme yetilerinin iyileştiği de bulunmuştur. Bebeklerin ileri yaşamlarında meme kanseri ve prostat kanseri gelişiminin de azaldığı düşünülmektedir. Omega 3 kullanımının bebeklerin IQ skorlarını yükselttiğine dair herhangibir kanıt bulunmamıştır.

 

Annede ise gebelik seyrinde preeklampsi (hipertansiyon ve idrarda protein kaybı ile giden ve gebelik zehirlenmesi olarak da bilinen yüksek riskli gebelik hastalığı) ve erken doğum olasılığının azaldığı da çalışmalarda belirtilir. Doğum sonrası depresyonun da azaldığına ilişkin tespitler vardır.

 

Omega 3 ne zaman ve hangi kaynaklardan tüketilmelidir?

Omega 3 ün özelikle gebeliğin son üç ayında mutlaka yeterli miktarda alınması gereklidir. En çok balık, ceviz ve koyu yeşil yapraklı besinlerde bulunur. Haftada iki gün balık tüketilmesi, mutlaka ıspanak, kara lahana gibi koyu yeşil yapraklı besinlerin haftada iki gün tüketilmesi, her gün iki-üç adet ceviz tüketilmesi uygun olur. İçerdikleri yüksek civa oranları nedeniyle kılıç balığı, uskumru gibi büyük balıklardan kaçınılması uygun olacaktır.  Ülkemiz de de bolca bulabildiğimiz; istavrit, hamsi, levrek çinekop, çupra, sardalya gibi balıklar civa açısından daha güvenlidir. Yani küçük-orta gruptaki balıkları tercih etmek daha uygun olacaktır. Konserve olarak tüketilebilecek ton balığı ayda en çok dört defa tüketilebilir. Somonda da yeteri miktarda omega 3 bulunur. İstavrit ve sardalyada en az somon kadar omega 3 vardır ve ülkemizde av yasağının kalktığı kış mevsimi ve sardalya hatta yaz mevsiminde de kolaylıkla ulaşılabilen balıklardır.

 

  Omega 3 tercihen doğal yollardan alınmalıdır. Eğer yeteri kadar alınamadığı tespit edilirse dışarıdan kapsül ya da şurup olarak kullanılabilir. Gebeliğin son üç ayında ve emzirmede günde en az 250 mg kullanılmalıdır. Çok yüksek doz alımları kanama meylini artırabilir. Bu anlamda doğum ve doğum sonrasında kanama artışına neden olabileceği için dikkat edilmelidir. Kanama meylinin artması ve pıhtılaşmanın azalması koroner damarlarda pıhtının engellenmesi ve kalp krizi riskinin azalmasını açıklayan mantığı desteklemektedir.

 

Omega 3 balıktan iki ayrı bölgeden elde edilir. ‘Cod Liver Oil’ olarak adlandırılan form; balık karaciğerinde elde edilmektedir ve yüksek doz A vitamini içerir. A vitaminin yüksek dozları gebeliğin ilk üç ayında bebeğin gelişimini negatif etkileyebileceği ve düşük riskini artırabileceği için tercih edilmemelidir.’Fish Body Oil’ ise balığın gövdesinden elde edilmektedir ve gebelikte tercih edeceğimiz form budur. Ayrıca krill canlılarından elde edilen omega 3 preparatları fosfolipid türevli omega 3 içerdiği için yararlılıkları daha yüksektir ve ben hasta gruplarımda tümüyle bu formu tercih ediyorum

---