Bartholin Kisti ve Absesi

 

Bartholin bezleri vagina girişinin sağında ve solunda, saat 4 ve 8 hizasında yer alan ve ince kanallarla vagina girişine açılan bez dokularıdır. Esas işlevi cinsellik sırasında salgıladığı mukusa benzeyen sıvı ile vagina girişinde kayganlık sağlamaktır.

 

Bartholin bezinin girişi herhangi bir nedenle tıkanabilir. Bu neden genellikle bakteri enfeksiyonlarıdır. Bakteriler vaginal florada yer alan koruyucu vaginal flora bakterilerinin direnç düşmesi nedeniyle enfeksiyon oluşturması, tuvalet temizliği sırasında vaginal girişe gelen barsak bakterileri, ya da cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklarla ilgili olabilir. Bu durumda bez içinden salgılanan sıvı dışarı akamayacak ve bezin içinde birikecektir. Bezin temiz bir salgı ile şişmesi Bartholin kisti adını alır. Kist büyüklüğü 1 cm. den portakal büyüklüğüne dek ulaşabilir. Vagina girişinde günlük yaşam sırasında hafif ağrı yapabilir. Kist büyüdükçe ağrı olasılığı artar. Cinsel ilişki sırasında rahatsızlık, bası hissi ya da ağrı hissedilebilir.

 

Batholin absesinde ise Bartholin kisti içindeki sıvı enfekte olmuştur ve abse odağına dönüşmüştür. Bartholin abseleri genellikle kistlerden daha büyüktür. Zonklama şeklinde ve zaman zaman yürümeyi bile zorlaştıran şiddetli ağrılar yapabilir. Ateşli seyredebilir. Abse bölgesinin yüzeyinde kızarıklık ve ödem görülür.

 

Tanı için klinik muayene yeterli ve tipiktir. Herhangi bir tetkike gerek yoktur. Enfeksiyon başta olmak üzere Bartholin bez ağzının tıkanıp kist ya da abse oluşturması için cinsel ilişki şart değildir,bakire kadınlarda da rastlanabilir.

 

Bartholin kistleri ya da abselerinin hiç oluşmaması için hijyenik kurallara titizlikle uyulmaya çalışılmalıdır. Cinsel ilişki sırasında kondom kullanılması enfeksiyon risklerini azaltacaktır.

Bartholin kist ve abselerinin tedavisi

 

Bartholin kistleri eğer küçük ise ve hastanın hiç şikayeti yoksa tedavi edilmeden takip edilebilirler. Hastanın bası, ağrı, cinsel ilişkide konfor bozukluğu gibi şikayetler olursa tedavi uygulanır. Abseler ise mutlaka tedavi gerektirecektir.

Tedavide vagina girişinde Bartholin kist ya da absesinin vagina girişine doğru olan tarafına lokal anestezi uygulanır. Hastanın tercihi ve mevcut durumun değerlendirilmesi ile sedasyon anestezisi uygulanabilir. Kist ya da abse dokusu yüzeyinde 0.5-1 cm lik bir açıklık oluşturulur ve içerik tamamen boşaltılır. Özellikle abse varsa enfekte materyelin tamamen boşaldığından emin olunmalıdır. Bu anda hasta zaten belirgin bir rahatlık hissedecektir. Ardından seçilebilecek cerrahi olasılıklar şunlardır:

*Elde edilen açıklık bir miktar genişletilip kendi haline bırakılabilir. Tanı abse ise mutlaka antibiyotik verilir. Hijyenik kuralar ve pansuman uygulamaları anlatılır. Hekimin belirleyeceği süre cinsel ilişki, deniz ve havuz yasaklanır. Ayakta banyo yapılmasında hiçbir sakınca yoktur. Ancak kendi haline bırakılan ağız özellikle abse durumunda tekrar kapanmaya meyilli olacak ve abse ya da kist tekrarı riski yüksek olacaktır.

**Kist ya da abse içeriği boşaltıldıktan sonra Bartholin bezinin kapsülü cilde ağızlatırılacak şekilde yaklaşık dört adet dikiş konulur. Bu işlem marsupializasyon olarak adlandırılmaktadır. Lokal anestezi ile uygulanabilir ancak genel anestezi de konfor düzeyini yükseltecek bir yöntemdir. Eğer abse ise antibiyotik kullanımında yarar vardır. Kist ise antibiotik gerekli değildir. Ancak burada hekim tercihi önceliklidir. Yine hijyenik kurallara dikkat edilmeli ve pansuman uygulanmalı, cinsellik, deniz ve havuzdan kaçınılmalıdır.Bu süreye hekim karar verecektir. Ayakta banyo yapılmasında hiçbir sakınca yoktur.

***Üçüncü yöntem olarak benim de en çok tercih ettiğim word kateter uygulamasından bahsedeceğim. Bartholin kist ya da abse yüzeyine 0.5 cm.lik bir kesi açılıp kist içeriği iyice boşaltıldıktan sonra minyatür bir idrar sondasını anımsatan word kateter bartholin bezi içine yerleştirilir ve balonu 4-5 cc kadar şişirilir. Word kataterin kalan kısmı vagina içine yerleştirilir ve 4-6 hafta kadar orada tutulur. Katater bez içinde kaldığı bu süre içinde beze yeni bir ağız(fistül) oluşturacaktır. 4-6 hafta sonunda kateter içindeki sıvı boşaltılır ve kateter ağrısız ve kolaylıkla çekilir. Lokal anestezi bu işlem için tamamen yeterlidir ve genel anestezi ancak hasta çok isterse özel durumlarda uygulanabilir. Deniz, havuz ve birliktelik bu süre içinde yasaktır. Adet kanaması sırasında word kateter varken tampon uygulaması mümkün değildir. Eğer abse için uygulanmışsa antibiyotik kullanılabilir.  Ayakta duş yapılmasında hiçbir sakınca yoktur.

****Batholin kisti ya da absesi cerrahi tedavilere rağmen sürekli tekrarlıyorsa ya da çok çok ender rastlanan kanser şüphesi varsa bartholin bezi çıkarılabilir. Bu durumda bazı hekimler bez üzerine aşılan 1cm.lik kesiden içeriye gümüş nitrat yerleştirmekte ve bez kapsülü birkaç gün içinde kendiliğinden atılmaktadır. Bazı hekimler ise Bartholin bezini cerrahi olarak tamamen çıkarmayı tercih etmektedir. Bartholin bezinin gümüş nitrat veya cerrahi ile tamamen çıkarıldığı durumlarda artık bez salgı üretemeyeceği için hastaya cinsel ilişki sırasında kullanabileceği kayganlaştırıcı (lubrikan) jeller önerilebilir.

---