Gebelikte Non invaziv yöntem; Serbest Fetal DNA

 

Anne Kanında Kromozom Testi

 

CFF DNA testi; anne kanında fetusa ait DNA hücrelerinin tesbiti esasına dayanmaktadır. Tam anlamıyla tanı testi olarak tanımlanamamakla beraber yüksek düzeyde anlamlı bir tarama testi olarak kabul edilmektedir. Serbest fetal DNA ile kromozom analizi olarak adlandırmak uygun olacaktır.

 

Fetal DNA hücre dışında küçük parçacıklar halindedir. Fetusa ait DNA hücreleri parçalanan plasental hücrelerden kaynaklanmakta ve sürekli olarak anne kanına salınmaktadır. 2 saatten kısa bir sürede bu hücrelerin yarılanma ömrü dolmakta ve kaybolmaya başlamaktadırlar. Doğumdan sonra kısa bir sürede de anne kanından yok olmaktadırlar. Anne kadında kadının kendi DNA sını yanı sıra %2-40 gibi değişen oranlarda fetal DNA bulunmaktadır.

 

Anne karnında fetal DNA tayini aşağıda sıralanan durumlarda tercih edilebilir:

                   *İleri anne yaşı,

                   *İkili,dörtlü test ve entegre testi içeren tarama testlerinde tarama pozitifliği saptanması,

                   *Anne ya da baba adayında sayısal kromozom anomalisi bulunması,

                   *Anne ya da baba adayında kromozom hastalığı açısından translokasyon taşıyıcılığı,

                   *Ailede kromozom anomalisi hikayesi,

                   *Ultrasonografide kromozom anomalisi belirteci saptanmasıdır.

Amniosentez gibi invaziv yöntemlerin fetal kayıp ihtimali ve diğer komplikasyonları olmaksızın kromozomların sayısal anomalileri hakkında fikir verebilmektedir.

 

Testin doğruluğu en az %99 dur.

11.gebelik haftasından itibaren uygulanabilmektedir.

 

Testin uygulamasında önce konu hakkında bilgili ve deneyimli bir uzman hekim ya da genetik uzmanı tarafından hasta bilgilendirmesi yapılmalıdır. Ardından özel bir kan alma tüpüne anneden 20 ml periferik venöz kan alınır. Özel saklama ve gönderme koşulları ile alınan kan LifeCodexx laboratuarına(yurtdışına) ulaştırılır. Önce kanın plazması ve ardından genetik materyel plazmadan ayrılır.  Bu işlem sonrası çok az miktarda genetik mataryel elde edilir ve bu mataryel fetal fraksiyon olarak anılır. Analiz için bir genomik bilgi oluşturulmakta ve çoğaltılmaktadır. Son değerlendirme özel bir yazılımla tamamlanır. Burada 21, 18 ve 13. kromozoma ait genetik mataryel miktarı, X ve Y kromozomları ile ilgili sayısal anomalileri içeren sex kromozom anomalileri ve sınırlı sayıda tek gen hastalığı belirlenmektedir. Trizomi 21 canlı doğumlarda en sık görülen kromozom anomalisidir. Bu genetik mataryel miktarı belirlenemezse test ‘sonuç yok’ diyecek ve anneden tekrar kan alınması gerekecektir. Genetik mataryel miktarı yeterliyse  bu veri; diploid normal kromozom seti bulunduran olgulardaki normal değer aralıkları ile karşılaştırılır. Bunları aşıp aşmadığı  ‘Z Skoru’ olarak adlandırılan bir istatistik değeri ile hesaplanır. Sonuç 15 gün içinde verilmektedir.

Sonuç ‘normal’ olarak raporlandığında tarama testleri ve ultrasonografi dışında ek invaziv teste gerek olmadığı anlamına gelmektedir. 13, 18 ve 21. kromozom için sayısal anomali ihtimalinin olmadığını gösterir. Eğer ‘anormal’ olarak raporlanmışsa invaziv testler hasta ile tartışılmalıdır. Anormal sonuç elde edilmesi bebekte yüksek bir kesinlikle trizomi hastalığı bulunduğunu gösterir. Ancak problemin bebeği ne kadar etkilediği ya da hastalığın ne kadar ağır olduğunu gösteremez. Trizomilerin  alt tipleri olan nondisjunction, mozaik ya da translokasyonu ancak detaylı bir kromozom analizi belirleyebilir ki bunun için invaziv test yaparak yeterli genetik materyel elde edilmelidir.

Bu test ile kromozomlardaki yapısal hastalıklar açısından değerlendirme yapılamamaktadır. Sadece sayısal değerlendirme yapılabilir. Bunun yanı sıra fetus ile plasenta arasında uyumsuzluk varsa ve sonuç pozitifse plasenta etkilenmiş ancak fetus etkilenmemiş olabilir. Mozaik tip Down Sendromunda da tanı yetersiz kalacaktır. Bu durumlarda invaziv testin yerini tutması mümkün değildir.

Çoğul gebeliklerde anne kanından elde edilen genetik mataryelin hangi fetusa ait olduğu belirlenemeyeceği için yüksek risk çıktığında her iki fetusun da genetik incelenmesi yapılır

 

 

---