AÇIKLANAMAYAN İNFERTİLİTE

Üreme sistemi temelde sağlıklı olan bir çiftin bir ayda gebelik yakalama oranı %15-20 civarındadır.  Tüm sistemler normal iken bile %80-85 oranında gebeliğin gerçekleşmemesi, doğanın insan neslinin sağlığını korumaya çalışması ile ya da çiftlerde üremeye engel olabilecek bir sorunla açıklanır. Sağlıklı yumurtanın gelişimi ve sağlıklı bir spermle döllenmesi, döllenmiş yumurtanın sağlıklı hücrelere bölünmesi hücre sayısı düzenli artan embriyonun tüplerde sağlıklı bir yolculuğu, sağlıklı büyümüş blast hücresinin rahim içi dokuya tutunması ve burada sağlıklı gelişimi; gebeliğin normal gelişme sürecinin esaslarıdır. Bu mekanizmanın herhangi bir aşamasındaki aksaklığın gebelik tutmaması ile sonuçlanması aslında sağlıklı süreç için bir gereklilik olarak algılanabilir. Sürecin herhangi bir noktasında probleme rağmen gebelik oluşmuşsa problemin şiddetine bağlı olarak gebelik düşükle sonlanabilir, problem yaşamla bağdaşıyorsa (Down Sendromu, tek gen hastalıkları ve bazı yapısal hastalıklar gibi) gebelik devam edebilir. Bu noktada biz gebelikteki sorunları taramaya çalışarak erken haftalarda tespit edebilmek için çabalarız.

 

Kadının jinekolojik muayenesi tamamen normal, sağlıklı yumurtlama varlığında, erkekte de sperm faktörü tamamen normal ise yani temel tetkikleri normal olan çiftte gebelik bir yıl sağlanamamışsa bu durum açıklanamayan infertilite olarak adlandırılır. Gebe kalmakta zorluğu yaratan süreç üreme sisteminin herhangi bir aşamasında meydana gelir, ancak biz elimizde bunca yüksek teknolojide yapılan tetkike rağmen nedeni açıklayamayabiliriz.

Nedenleri sıralarsak;

1)Yumurtanın yapısında bir sorun,

2)Tüpler açık olmasına rağmen tüpün iç yapısında yumurta ya da embriyo hareketine engel bir durum

3)Rahim içinde gebeliğin kabulü ile ilgili bir sorun,

4)Spermin sayı, hareket yada yapı normalliğine rağmen yumurtayı dölleme yeteneğinde sorun, s

5)Spermin rahim ağzını aşmasına engel olacak rahim ağzı sorunları,

6)Hafif endometriosis (tüpleri, yumurtalıkları, yumurta kalitesini ve rahim içi dokuyu etkileyebilir) gibi üreme sisteminin herhangibir noktasında meydana gelebilir.

 

Açıklanamayan infertilitede ay başına düşen doğal yoldan gebelik oranı %3-5 dir. Bu çiftler mutlaka bu rakam hakkında bilgilendirilmeli ve bekleme sürecinde de doğal yoldan gebe kalabilecekleri ümidini kaybetmemelidirler. Eğer kadın 35 yaş altında ise ve yumurtalık rezervi iyi ise, infertilite süresi kısa ise  çift acele etmiyorsa bir süre daha bekleme ve gebeliği doğal sürece bırakma yoluna gidilebilir. Bu sürenin 1 yılın üzerinde uzatılmaması uygun olur.  Burada tedavi yapılıp yapılmamasının çifte yükleyeceği stres düzeyi iyi ayarlanmalı ve beraberce buna göre karar verilmelidir. Tedaviye başlama sürecinin çok ertelenmesi de çiftin gebelik şansını azaltabileceği için bu süreç içinde hekim-hasta ilişkisi korunarak bağlantı içinde olunmalıdır.

 

Kadın 35 yaş altı ve infertilite süresi 3 yıldan kısa ise aşılama denenebilir. Aşılama için ağızdan, cilt altı ya da kas içinden ilaçlar uygulanarak(yumurtlama indüksiyonu) bir ya da iki yumurta oluşturulur ve yumurta uygun büyüklüğe ulaşıp rahim içi doku yeterli olduğunda yumurtanın olgunlaşıp çatlaması için cilt altından bir iğne yapılır. Eğer ikinin üzerinde yumurta oluşmuş ise süreç iptal edilmelidir(üçüz olasılığını bertaraf etmek için) İğneden 36 saat sonra daha önceden santrifüj ile hazırlanıp konsantre edilmiş sperm özel bir kanülle rahim ağzı aşırılarak rahim içi dokuya verilir. Bu tedavi iki ya da üç defa tekrarlanabilir.  Aşılama tedavisi daha ucuz, kolay ve daha az takip gerektirir. Uygulama başına gebelik oranı %15-20 civarındadır. Yani aslında sorunu olamayan çiftlerin ay başına gebelik oranını yakalamaya çalışırız. Üç uygulama sonrası gebelik oranı ise %35-40 ları bulabilir.

 

*35 yaş üzeri kadında yumurtalık rezervi azalıyorsa

*İnfertilite süresi 3 yıldan uzunsa

*İki ya da üç aşılama başarısız olmuş ise

*40 yaş üzerinde kadında doğrudan tüp bebek önerilebilir. Tüp bebek tedavisinde siklus başına gebelik oranı açıklanamayan infertilitede genç anne adayında %55-60 ları bulurken yaş ilerledikçe ortalama başarı 40 civarındadır.

Tüp bebekte önce cilt altı ya da kas içinden ilaçlar uygulanarak çok sayıda yumurta oluşturulur. Yumurtalar doğru boyuta ulaştığında cilt altından yumurtayı olgunlaştıracak iğne yapılır ve bu iğneden 36 saat sonra lokal ya da genel anestezi altında yumurtalar toplanır. Toplanan yumurtalar arasından olgun ve iyi kalitede yumurtalar içine iyi kalitede spermler mikroenjeksiyonla yerleştirilerek döllenme ve bölünme safhaları beklenir.  Duruma ve yaşa göre tek ya da iki embriyo rahim içine yerleştirilir.

 

Bekleme, aşılama ya da tüp bebek için hekim ve çiftin karşılıklı iyi bir iletişimle ihtiyaçları belirlemesi, tıbben ve ruhen en iyi yaklaşımın çiftin ihtiyacına göre belirlenmesi en uygun yaklaşımdır. Tedavi seçiminde dayatma olması bir stress faktörüdür, en uygun kararın seçenekler gözden geçirilerek çiftle beraber verilmesi uygun olacaktır. Hemen tüp bebek yapmak itici ve gereksiz olabilirken, gereksiz yere beklemek ya da aşılama için vakit kaybı da çifti uzun vadede gebelik şansını azaltabilir.

 

 

---