İNFERTİLİTE TEDAVİSİNDE İLK AŞAMA: AŞILAMA

İnfertilite problem ile başvuran çiftlerde gerekli incelemeler yapıldıktan sonra ilk aşama olarak aşılama yapılabilir.

Burada bazı temel şartları oluşturmak gerekir. Kadının en az bir tüpünü sağlıklı biçimde açık olması gerekir ve bu şartın ilaçlı rahim filmi ile önceden  belirlenmiş olması şarttır.

Teknik olarak; daha önceden hazırlanmış olan yumurtalar çatlatıldıktan sonra ideal zamanda hazırlanmış spermin rahim içi dokuya transfer edilmesi esasına dayanmaktadır.

      *39 yaşın altındaki kadında

      *En az bir tüpün açık olması durumunda

      *Sperm sayısı 5 milyonun üzerinde ise

      *İnfertilite süresi 5 yılın altında ise

      *Yumurtalık rezervi azalmamış ise tedavide ilk basamak olarak 2-4 defa denenmesi önerilir.

Tedavinin ilk aşamasında yumurtlamanın aktive edilmesi gerekir. Kendi kendine yumurta takibi ile aşılama yapıldığında gebelik oranları % 5 civarında verilir. Bu nedenle sadece erkek faktörü nedeniyle yapılıyor bile olsa mutlaka yumurtlama indüksiyonu önerilir. Burada ağızdan ilaçlar (klomifen sirat ya da letrozol) kullanılabileceği gibi cilt altı ya da kas içinden gonadotropinler de kullanılabilir.  Ağızdan ilaçların maliyeti düşüktür ve özellikle letrozol hem az sayıda yumurta oluşturması, hem de rahim içi dokuda negatif etkisi olmaması nedeniyle tercih edilebilir. Klomifen sitratın zaman zaman rahim içi dokuyu yeterince kalınlaştıramaması mümkündür. Gonadotropinler ise düşük dozda kullanılmalı ve aşırı yumurta oluşumu önlenmelidir. Çok sayıda yumurta oluşumu ve maliyetinin yüksek olması gonadotropilerin aşılamada daha az kullanılmasına neden olmaktadır.  Ancak gonadotropinlerle cilt altından uygulanana yumurtlama indüksiyonu sonrası yapılan aşılamanın gebelik başarısının daha yüksek olduğuna ilişkin yayınlar da vardır.

Yumurta oluşumu sağlandıktan sonra çatlatma iğnesi cilt altından uygulanır ve enjeksiyondan 34-40 saat sonra, daha önceden hazırlanmış sperm rahim içi dokuya verilir. Mastürbasyonla elde edilen meni laboratuarda yaklaşık 2 saat süren bir işlemle hazırlanır ve hareketi artırılan ve hacim başına yoğunluğu artan sperm küçük hacimde yavaş yavaş rahim içi dokuya verilir.

 

Aşılamada eğer yumurta sayısı üç veya üzerinde ise üçğüz ve üzerinde çoğul gebelik riski yükselebilir ve bu nedenle aşılama yapılmamalı ve birliktelik de yasaklanmalıdır. Bu durumda ya o ay için tedavi iptal edilir ya da tüp bebek yöntemine dönülerek yumurtalar toplanır ve mikroenjeksiyon uygulanarak oluşan embriyolar tek ya da endikasyon varsa iki adet transfer edilebilir.

 

Aşılama öncesi vaginada ya da rahim ağzında enfeksiyon olmamasına dikkat edilmelidir.  Aşılamaya bağlı pelvik enfeksiyon riski tedavi komplikasyonu olarak karşımıza çıkabilir.

 

Aşılama başarısı bir çok çalışmada %9-20 olarak verilmektedir. Kadın yaşı, yumurta sayısı ve infertilite süresi göz önüne alınarak 2-4 aşılama yapılabilir. Aşılama başarısı sağlanamadığında zaman kaybetmeden tüp bebek yöntemine geçilmelidir. Artık günümüzde iki aşılamadan sonra tedavi başarısının çiftin doğal gebelik şansını aşmadığını biliyoruz ve çiftlere bunu çok iyi anlatmalıyız. Ancak kadının temel sağlık sorunları ya da sosyal nedenlerle tüp bebek tedavisi ertelenmek zorunda ise o zaman 4 aşılamaya tamamlamak düşünülebilir.

---